Pum artist ac arweinwyr diwylliannol du o Gymru

Gyda thymor y gwobrau cerddoriaeth ar y gweill, a digwyddiadau mawr fel Gwobr Gerddoriaeth Cymru  a'r Gwobrau Cerddoriaeth Du Cymreig cyntaf erioed (BWMA)   rownd y gornel, does dim amser gwell i dynnu sylw at artistiaid ac arweinwyr y diwydiant sy'n ailddiffinio sŵn cerddoriaeth Gymreig.

O gantorion miwsig yr enaid i rapwyr dwyieithog, perfformwyr byd-eang i hyrwyddwyr llawr gwlad, mae'r unigolion hyn yn flas ar ychydig o'r ehangder, y dyfnder a'r doniau Du sy'n llywio cerddoriaeth Gymreig heddiw. Ond wrth iddynt dorri tir newydd, maent yn parhau i wynebu rhwystrau strwythurol sylweddol.

Dyna pam mae mentrau fel Gwobrau Cerddoriaeth Du Cymru (BWMA) sydd newydd eu lansio, a grëwyd i ddathlu a chefnogi talent Du sydd wedi'u tangynrychioli yng Nghymru, mor hanfodol.

P'un a ydyn nhw'n perfformio yn Glastonbury, yn mentora'r genhedlaeth nesaf y tu ôl i'r llenni, neu'n torri ffiniau iaith yn y stiwdio – dyma'r rhai i'w gwylio, a'r rhai sydd eisoes yn cynhyrfu'r dyfroedd.

Os ydych wedi clywed unrhyw un o berfformiadau byw diweddar Adjua, rydych eisoes yn gwybod ei bod yn arbennig. Mae'r artist Cymreig-Ghana yn cyfuno R&B indie, Afro, jazz, a neo-soul i sain eneidiol, arbrofol a enillodd enwebiad ar y rhestr fer ar gyfer R&B/Soul Gorau yn y BMWA.

Yn dilyn perfformiad rhagorol yn arddangosfa Gwobr Gerddoriaeth Gymreig yn 2024, Glastonbury, a SXSW yn Austin a Llundain gyda FOCUS Wales yn 2025, mae Adjua yn parhau i greu enw ledled y DU a thu hwnt.  

Yn rheolaidd ar Brif Restr BBC Radio Wales, mae ei llais cyfoethog a'i geiriau llawn emosiwn yn dod ag egni ffres i'r sîn gerddoriaeth Gymreig.

Mae'n fwyaf adnabyddus fel llais pwerus ym maes darlledu ac eirioli cerddoriaeth, ac mae Mirain Iwerydd yn ffigwr allweddol sy'n hyrwyddo talent sy'n dod i'r amlwg o bob cwr o Gymru.

Yn ddylanwadwraig ar gerddoriaeth Gymreig, mae yn cyflwyno'r sioe gerddoriaeth newydd Gymraeg bob nos Fercher ar BBC Radio Cymru, gan dynnu sylw at synau ffres ac artistiaid newydd ar draws genres.

Ond mae ei dylanwad yn mynd ymhell y tu hwnt i'r stiwdio. Fel prif gyflwynydd y Gwobrau Cerddoriaeth Du Cymreig (BMWA) cyntaf, mae Mirain yn chwarae rhan ganolog wrth roi platfform i talent Du a hyrwyddo cynrychiolaeth yn y diwydiant cerddoriaeth yng Nghymru.

Peidiwch â cholli ei chyfres TikTok 'A Welsh track a day to keep your playlist slay', lle mae'n rhannu traciau Cymraeg hanfodol i chi eu clywed.

Gydag EP yn 2024 gafodd sylw mawr, mae Lily Beau yn camu'n hyderus i'r golau. Mae eisoes wedi ennill enwebiadau ar gyfer yr Artist Newydd Gorau a'r Cyfansoddwr Caneuon Gorau yng Ngwobrau Cerddoriaeth Du Cymreig a chafodd ei dewis gan BBC Yn Cyflwyno a 1Xtra ar gyfer sesiwn recordio deniadol yn Maida Vale.

Mae ei chyfuniad o fregusrwydd, llais arbennig, a chyfansoddi gwych yn ei gwneud yn un o'r lleisiau mwyaf cyffrous yn y don nesaf o R&B a phop yng Nghymru. Gwrandewch arni; dim ond y dechrau yw hyn.

Os ydych yn trafod artistiaid sy'n gwthio ffiniau, mae Sage Todz  yn enw amlwg. Gan asio dril a grime gyda'r Gymraeg, mae'n profi bod rap yn y Gymraeg yr un mor llwyddiannus.

Wedi'i enwebu ar gyfer Gwobr Gerddoriaeth Gymreig 2025 a sawl categori yn y BMWA, gan gynnwys y Trac Cymraeg Gorau, yr Albwm Gorau, a'r Trac Hip Hop/Rap/Grime Gorau, mae Todz yn rhan o don gynyddol o artistiaid sy'n ailddiffinio beth all cerddoriaeth Gymraeg fod.

Beiddgar, dwyieithog, ac yn falch o'i wreiddiau, mae'n rhoi rap Cymraeg ar y map.

Ar y llwyfan, mae Tumi Williams – arweinydd arloesol Skunkadelic a phrif leisydd Afro Cluster – yn adnabyddus iawn. Mae ei sain nodweddiadol, wedi'i drwytho â dylanwad ei wreiddiau yn Nigeria, yn dod â phwrpas, pŵer ac egni i bob perfformiad – gan ennill enwebiad Gwobr Gerddoriaeth Gymreig gydag Afro Cluster yn 2021. Ond y tu ôl i'r llenni, mae ei ffocws yn gadarn ar gael effaith barhaol.

Trwy ei gwmni Starving Artists, mae Tumi wedi dod yn gonglfaen i'r sîn gerddoriaeth Gymreig, gan greu cyfleoedd i artistiaid Du a cherddoriaeth o darddiad Du ledled y wlad.

O ddatblygu artistiaid a digwyddiadau i fentora ieuenctid, mae Tumi yn bensaer diwylliannol, sy'n llunio dyfodol mwy cynhwysol a chynaliadwy i artistiaid Du a cherddoriaeth Gymreig.

Am glywed mwy? Darllenwch ein herthyglau, sbotolau creadigol, a gwybodaeth y tu ôl i'r llenni i ddarganfod sut rydym yn cefnogi talent ar draws ein diwydiannau creadigol yng Nghymru.